Gebrekkige concentratie en aandacht? En hoe verbeter je het?
Is het nu een gebrek aan concentratie of een gebrek aan aandacht? Of allebei? Wat betekenen deze twee termen eigenlijk? Hoe ervaren wij het zelf — en nog belangrijker: hoe kunnen we ze verbeteren?
Het antwoord vinden we in het geheugen. Meer specifiek: het kortetermijngeheugen en het werkgeheugen helpen ons bij gebrekkige concentratie en aandacht
Gebrekkige concentratie en aandacht: kijken naar het kortetermijngeheugen
In mijn trainingen leg ik concentratie vaak uit aan de hand van het kortetermijngeheugen. Dat doe ik soms met het volgende verhaal:
Ik woon in een appartementencomplex op de tweede verdieping. Oud gebouw, dus geen lift. De meterkast zit beneden. Stel, ik moet de waterstand doorgeven. Ik heb geen telefoon of kladblok bij me. Geen externe hulp dus — alleen mijn geheugen. Wat doe ik? En laten we ervan uit gaan dat ik geen geheugentechniek beheers.
De meeste mensen weten het antwoord uit ervaring: de cijfers herhalen. Steeds opnieuw, tot ik boven ben. Het is een mentale herhaalprocedure. Maar stel: op de trap kom ik mijn buurvrouw tegen. Ze vraagt hoe mijn weekend was. Als ik daarop inga, moet ik stoppen met herhalen. Wat gebeurt er dan?
Juist. Weg waterstand. Dank je wel, buurvrouw.
Dit laat mooi zien hoe het kortetermijngeheugen werkt: beperkt in capaciteit én in tijd. Je kunt de inhoud vasthouden zolang je ‘m actief blijft herhalen. Maar zodra er een onderbreking is, valt het weg.
Concentratie betekent dus: alle afleidingen tijdelijk blokkeren, zodat je één ding kunt vasthouden. Zelfs een vriendelijk praatje met de buurvrouw moet dan wijken. Pas als de taak gedaan is, kun je weer sociaal doen. En dat is prima — maar het kost wel energie.
Maar we hebben het over gebrekkige concentratie én aandacht. Laten we nu naar de tweede term kijken.
Aandacht: de vriendelijke variant
Aandacht lijkt op concentratie, maar is veel zachter. Om het verschil uit te leggen, kijken we naar een andere geheugenvorm: het werkgeheugen.
Het werkgeheugen is meer dan vasthouden. Hier bewerk je informatie, denk je erover na, geef je er betekenis aan. Zie het als een goed gesprek met een vriend. Je luistert, stelt vragen, denkt mee, en samen kom je tot inzichten.
Stel: jullie zitten in een café. Je bent echt in gesprek. De ober komt even langs. Je bestelt iets, maakt misschien een grapje — en daarna ga je gewoon weer verder waar je gebleven was. Geen probleem. Waarom niet? Omdat je actief met het gesprek bezig was. Daardoor blijft de inhoud tijdelijk beschikbaar in je werkgeheugen.
De energie die je daaraan geeft, dat is aandacht. Je hoeft externe prikkels niet keihard buiten te sluiten. Aandacht werkt niet via een schild, maar via verbinding. Dat maakt het vriendelijker — én effectiever. Als we dus spreken over gebrekkige concentratie en aandacht, dan spreken we over twee verschillende dingen.
De context bepaalt alles
Goede aandacht vraagt wel om de juiste omstandigheden. Een beetje afleiding is niet erg, zolang je weer makkelijk kunt terugkeren naar je focus. Maar stel dat jullie in dat café niet met z’n tweeën zijn, maar met zeven mensen aan tafel. Iedereen praat door elkaar. Dan wordt aandacht lastig. Te veel tegelijk werkt niet. Aandacht houdt van één ding per keer.
Ook het aantal onderbrekingen speelt een rol. Als de ober eens in de zoveel tijd langskomt, geen probleem. Maar als er om de twee minuten iemand tussenkomt, wordt het lastig om het gesprek gaande te houden. De aandacht brokkelt af.
Samenvattend
Als je iets wilt doen dat mentale energie vraagt — leren, nadenken, creëren — is het goed om te weten wat je nodig hebt: concentratie of aandacht?
- Concentratie is perfect voor korte, afgebakende taken. Maar het kost veel energie.
- Aandacht is duurzamer, vriendelijker en geschikter voor complexe of langdurige bezigheden. Het vraagt een heldere context en wat ruimte, maar levert veel op.
Praktische tips
Tot slot, een paar eenvoudige tips om je aandacht en concentratie te verbeteren:
- Gebruik concentratie als gereedschap. Heb je iets kleins dat je moet onthouden of een korte taak die nauwkeurig moet gebeuren? Zet dan je mentale schild even op.
- Leef en werk zoveel mogelijk vanuit aandacht. Aandacht werkt prettiger en past beter bij diep werk en creativiteit.
- Minimaliseer afleiding, maar wees niet rigide. Een onderbreking is niet meteen een ramp, zolang je er weer snel uitkomt.
- Creëer een context voor aandacht. Eén gesprek, één taak, één verhaal tegelijk. Kies je omgeving bewust.
- Train jezelf in terugkeren. Zie afleiding niet als falen, maar als een uitnodiging om terug te keren. Juist dat terugkeren maakt je aandacht sterker.
Memoryspeaker:
Mensen leren hoe hun brein werkt – zodat ze het beter kunnen gebruiken.
Memoryspeaker wil bijdragen aan een wereld waarin mentale kracht en helderheid niet worden overgelaten aan toeval, maar ontwikkeld kunnen worden. Door geheugen te benaderen als een trainbare vaardigheid, openen we de deur naar meer grip, focus en mentale rust.
Geef een reactie