Uitleg geheugen

Heb je weleens de vraag gekregen: hoe goed is jouw geheugen? En wist je toen een duidelijk antwoord te geven? Vaak hoor je reacties die uiteenlopen van ik kan helemaal niets onthouden tot best wel goed eigenlijk. Toch is dit eigenlijk geen goede vraag, want er bestaat niet één geheugen. Het menselijk geheugen is een containerbegrip: er zijn meerdere soorten geheugens. Daarom nu: uitleg geheugen.

Uitleg geheugen-Soorten geheugen

Voor mijn uitleg geheugen, gebruik ik als geheugentrainer vaak de indeling van psycholoog Endel Tulving. Hij maakt een groot onderscheid tussen het expliciete en impliciete geheugen. Binnen beide categorieën bestaan weer verschillende vormen.

Het expliciete geheugen

Dit is het geheugen dat je bewust kunt oproepen én met anderen kunt delen. Daarom wordt het ook wel het declaratieve geheugen genoemd (afgeleid van het Engelse to declare – verklaren).

Het expliciete geheugen kent twee onderdelen:

• Episodisch geheugen
• Semantisch geheugen

Het episodische geheugen bevat jouw persoonlijke ervaringen. Bijvoorbeeld wat je afgelopen weekend hebt gedaan, maar ook herinneringen uit je jeugd. Dit geheugen is altijd verbonden aan tijd: toen gebeurde dit, toen gebeurde dat.

Het semantische geheugen gaat om kennis die je paraat hebt, zoals de hoofdstad van Nederland, de namen van je vrienden, of hoe je een gerecht klaarmaakt. Wanneer je iets precies hebt geleerd, weet je vaak niet meer – maar je kunt het wel vertellen.

Het impliciete geheugen

Het impliciete geheugen werkt automatisch. Je kunt het niet zo eenvoudig uitleggen als het expliciete geheugen, maar het beïnvloedt je dagelijks leven voortdurend. Tulving onderscheidt drie vormen:

• Klassieke conditionering
  Denk aan het experiment van Pavlov: honden begonnen al te kwijlen zodra ze een bel hoorden, omdat ze dat geluid hadden leren koppelen aan eten. Het kwijlproces kwam automatisch op gang.
• Procedureel geheugen
  Dit is je lichamelijke geheugen. Fietsen, zwemmen of typen op een toetsenbord – je hoeft er niet bewust over na te denken en kunt het vaak ook nauwelijks uitleggen. Je lichaam ‘weet’ het gewoon.
• Priming
  Hierbij activeert een prikkel onbewust een herinnering in je langetermijngeheugen. Een bekend voorbeeld is dat in bioscopen heel kort beelden van cola zouden zijn getoond, waardoor mensen in de pauze vaker cola kochten. Of dat specifieke voorbeeld echt is gebeurd, is twijfelachtig – maar het principe van priming is wetenschappelijk bewezen.

Het geheugen in het dagelijks leven

Wanneer iemand vraagt hoe goed is je geheugen?, denken de meeste mensen vooral aan het expliciete geheugen: de dingen die je hebt meegemaakt of de kennis die je paraat hebt. Maar er zijn ook andere geheugensystemen die een rol spelen voordat informatie wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen:

• Zintuiglijk geheugen: de eerste halte, waar informatie heel kort binnenkomt via je zintuigen. Je beslist of je er iets mee doet.
• Kortetermijngeheugen: hier houd je informatie een paar seconden vast, zelfs als je het nog niet begrijpt.
• Werkgeheugen: de plek waar je actief met informatie aan de slag gaat en betekenis zoekt.

Geheugentraining bij Memoryspeaker

De uitleg geheugen hierboven laat zien dat er verschillende soorten geheugens zijn. In mijn trainingen bij Memoryspeaker richt ik me vooral op het semantische geheugen – het onthouden en paraat hebben van informatie. Daarbij besteden we ook veel aandacht aan focus en concentratie, want die versterken je geheugen nog verder.

👉 Wil je meer weten over brein en geheugen? Volg mij, Rick de Jong – geheugentrainer, op LinkedIn. Daar deel ik regelmatig artikelen en ervaringen uit de wereld van geheugen.

Of lees hier over mijn ervaringen met geheugen, geheugentraining en de geheugensport.